De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) heeft een advies uitgebracht over arbitrage tussen buitenlandse investeerders en staten (ISDS, investor-to-state dispute settlement). Het advies stelt veranderingen voor en haalt deze door een "maas in de wet" weer onderuit. Tevens ziet de AIV over het hoofd dat ISDS de VS oneerlijke procedurele voordelen geeft. Ik acht het advies van de AIV onverantwoord.
ISDS geeft buitenlandse investeerders het recht nationale rechtbanken te omzeilen en gebruik te maken van internationale arbitrage in conflicten met staten. Alleen buitenlandse investeerders krijgen dit voorrecht. Een van de problemen met ISDS is expansieve interpretatie: in de loop der tijd zijn de rechten van buitenlandse investeerders door expansieve interpretatie groter geworden; dit holt de mogelijkheden van staten om wetten te maken uit. De EU wil deze vorm van arbitrage opnemen in handelsverdragen met Canada, Singapore, de Verenigde Staten en andere landen.
Maas in ISDS
De maas in de wet is in dit geval een maas in verdragen. Het werkt als volgt. Nederland heeft veel oude investeringsverdragen die zeer investeerdersvriendelijk zijn. De nieuwe EU-verdragen zouden beter in balans moeten zijn. Investeerders kunnen echter aan investeringstribunalen vragen de investeerdersvriendelijkere regels uit oudere verdragen toe te passen. ISDS-tribunalen gaan hierop in. Alle verbeteringen in nieuwe verdragen gaan daardoor verloren.
De AIV is van het probleem op de hoogte, maar wil het probleem alleen voor procedurele regels oplossen, niet voor materiƫle regels (aanbeveling 6). Hiermee haalt de AIV alle materiƫle veranderingen die zij voorstelt onderuit. Amerikaanse investeerders zullen Nederland om de oren kunnen slaan met zeer investeerdersvriendelijke bepalingen uit oude verdragen. [1]